W dniach 8–9 maja br. na naszym Wydziale odbyła się Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej w Europie: „Kultura i pamięć – wojna i pokój”. Organizatorem wydarzenia był Instytut Filologii Słowiańskiej UAM, Instytut Literatur Narodów Bośni i Hercegowiny (Univerzitet u Sarajevu – Filozofski fakultet) oraz Polska Akademia Nauk, oddział w Poznaniu.
W ramach obrad plenarnych i w kilkunastu sekcjach referaty wygłosiło ponad pięćdziesięcioro prelegentów i prelegentek z wielu ośrodków naukowych (krajowych i zagranicznych), a także przedstawiciele grup społecznych, na co dzień stykających się z doświadczeniem wojennym (przez pomoc niesioną uchodźcom, wspomaganie działań na froncie ukraińskim i in.). Przedmiotem obrad stały się nie tylko tragiczne wydarzenia toczące się na obszarze Europy w latach 1939–1945, ale również wojna trzydziestoletnia, japońsko-wietnamska wojna na Pacyfiku, krwawy rozpad Jugosławii (1991–1995), a także niedawna agresja Rosji na Ukrainę. Pamięć o II wojnie światowej w Europie stała się punktem wyjścia do szerokiego zaprezentowania obrazu wojny jako cyklicznego zjawiska związanego z „ludzką cywilizacją i kulturą” (wojny kulturowe, religijne, tożsamościowe, potrzeba ekspansji terytorialnej i inne).
Interdyscyplinarna wymiana myśli naukowej, społecznej a także artystycznej, wyłoniła tematy pojawiające się w rozmaitych dyskursach, obszarach badawczych czy sposobach reprezentacji i interpretacji wojny (np. w literaturze czy sztukach wizualnych). Należały do nich m.in.: wojna jako topos literacki, figura żołnierza, omawiano gatunki literackie (beletrystyka, reportaż, powieść graficzna, dziennik wojenny, auto/biografia), obraz wojny w mediach, technologie komunikacyjne. Nieodzownymi kwestiami były doświadczenia obozowe, tożsamość w obliczu wojny, kobieca i dziecięca perspektywa jako ofiar, problematyka wygnania, wypędzenia, a także tabuizacja tematów związanych z wojnami (cenzura, propaganda, przemilczenia), manipulowanie pamięcią, postpamięć Zagłady i Samudaripenu. Pochylenie się nad reperkusjami wojny i oddziaływaniem na rozmaite sfery życia nawet po jej zakończeniu, wyłoniło szereg kolejnych tematów, takich jak: sposoby upamiętniania wojny (zwycięstw i klęsk), miasta jako przestrzenne i dźwiękowe miejsca pamięci, ochrona dóbr kultury, urbicyd i kulturocyd, traumy (jednostkowe, zbiorowe i pokoleniowe), wreszcie wojna w refleksji filozoficznej i etycznej (pytania o nie/ludzki wymiar ZŁA). Dwudniowa debata akademicka w murach Collegium Maius przebiegała w atmosferze pełnej zrozumienia i tolerancji wobec różnorodności i odmienności prezentowanych stanowisk. Zwieńczeniem spotkania będzie wydanie tomu pokonferencyjnego.
Nagranie z otwarcia konferencji i sekcji plenarnej znajduje się na wydziałowym kanale YouTube.
Tekst: prof. UAM dr hab. Ewa Szperlik, przewodnicząca konferencji
Fot. Maja Maćkowiak-Kruczek
