Kadra

Kierownik Zakładu Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego i Onomastyki na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM.

Autorka książek i artykułów naukowych, których tematyka koncentruje się m.in. wokół onomastyki uzualnej i socjoonomastyki (moda imiennicza, nazewnictwo miejskie, współczesna chrematonimia), współautorka prac poświęconych nazewnictwu geograficznemu Poznania oraz nazwiskom dawnych mieszkańców Poznania.

Członek Komisji Onomastyki Słowiańskiej (przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów) oraz Stowarzyszenia Włoskich Polonistów (Associazione Italiana Polonisti). Jest też członkiem redakcji czasopisma „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”.

W latach 2017-2021 uczestniczyła w pracach Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych działającej przy MSWiA.

Wybrane publikacje:

• M. Graf: Kilka uwag o komunikacyjnej roli designu spekulatywnego (w kontekście założeń komunikacji kryzysowej), [w:] Symetria i aasymetria v jazykovej komunikácii, red. V. Patráš, Banská Bystrica 2023,  s. 97-109;
• M. Graf, R. Łapa: Legilingwistyka w Polsce - stan i perspektywy badań, [w]: Człowiek - język - prawo. Studia legilingwistyczne, red. R. Łapa, M. Graf, Ł. Piosik, Poznań, 2023, s.15-33;
• M. Graf: Imiona słowiańskie we współczesnym polskim antroponomastykonie (w kontekście fenomenologicznej koncepcji Bernharda Waldenfelsa), „Prace Językoznawcze”, 2021, vol. 23, nr 2, s.137-154;
• M. Graf: Onomastyka i prawo – miejsca wspólne, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, 2021, nr 77, s.279-295;
• M. Graf, Inspiracja, imitacja, plagiat? Nazwa własna w kontekście lingwistyki kryminalistycznej, [w]: Komunikácia v odborných reflexiách, red. J. Klinckova, Banská Bystrica, 2019, s.391-401;
• M. Graf, Wizyta u Dr. Vita – suplementy diety i (para)leki okiem onomasty, [w]: Dyskurs (para)medyczny. Gatunki - funkcje – przeobrażenia, red. A. Dombrowski, W. Żarski, Wrocław 2018, s.71-83;
• M. Graf: Onimy marketingowe - między informacją a perswazją, „LingVaria”, 2015, vol. 1 (19), s.49-59

Absolwentka poznańskiej polonistyki, językoznawczyni, zatrudniona w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pracuje w Zakładzie Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego i Onomastyki.

Jej początkowe osiągnięcia naukowe są efektem badań nad semantyką i składnią polisemicznych wykładników modalności gramatycznej w tekstach prasowych. Bliższy opis problematyki zawiera książka pt. Predykatywne wyrażenia modalne z bezokolicznikiem we współczesnej polskiej prasie. Kolejne dokonania, w większości dotyczące polskiego języka prawnego, reprezentują nurt legilingwistyczny. To rozpoznane dzięki zastosowaniu  językoznawczych koncepcji metodologicznych zagadnienia takie jak: specyfika kategorii modalnej w aktach normatywnych, właściwe dla ustaw procesy nominalizacyjne, znaczenia kategorialne form gramatycznych i mechanizmy spójności. Innym obszarem jej filologicznej refleksji jest prawo kanoniczne, a w nim zagadnienia składniowo-semantyczne charakterystyczne dla tekstów zarówno historycznych, jak i współczesnych. W najnowszych opracowaniach, przekrojowych – dotyczących szeroko rozumianej specyfiki języka i komunikacji w sferze instytucjonalnej – wskazuje na potrzebę dalszego rozwoju legilingwistyki w Polsce.

Autorka dwóch książek: Język prawny w świetle analizy językoznawczej. Wybrane zagadnienia składniowe (2015) i Językoznawcze studia nad modalnością (2021) oraz licznych artykułów, które opublikowane w językoznawczych czasopismach i pracach monograficznych traktują o wymienionych powyżej kwestiach. Prelegentka prezentująca wyniki swoich badań podczas ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych. Członkini Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i Komisji Historycznojęzykowej O/PAN.

Naucza na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej. Prowadzi wykłady i konwersatoria poświęcone gramatycznym i komunikacyjnym aspektom współczesnego języka polskiego. Ma zajęcia z badań nad tekstem i dyskursem na specjalności logopedycznej WFPiK. Od 2022 r. dydaktycznie związana z Wydziałem Prawa i Administracji UAM; prowadzi wykład z komunikacji językowej na stacjonarnych i niestacjonarnych studiach prawniczych.

Zwolenniczka zintegrowanej działalności badawczej językoznawców i prawników, a także teoretyków i praktyków. Pomysłodawczyni i organizatorka odbywającej się od 2020 r. na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM interdycyplinarnej konferencji naukowej z cyklu Człowiek – Język – Prawo. Wartość i przydatność wspólnych, językoznawczo-prawniczych przedsięwzięć promuje w ramach współpracy ze środowiskiem społecznym i lokalnym.

Profesor UAM doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa polonistycznego, zatrudniony w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, w Zakładzie Frazeologii i Kultury Języka Polskiego. Ponadto współpracowałem w zakresie lingwistyki komputerowej m.in. z: a) Samsung Poland R&D Institute (2013-2017), b) Instytutem Podstaw Informatyki PAN (2014-2021), c) Państwowym Instytutem Badawczym Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa NASK PIB (2021-2022).

Zainteresowania naukowe: interpersonalna komunikacja językowa, wariant mówiony języka polskiego oraz werbalne i niewerbalne aspekty komunikacji międzyludzkiej, lingwistyka komputerowa (korpusologia lingwistyczna), lingwistyka sądowa (kryminalistyczna). Zajmują mnie zagadnienia związane z polszczyzną współczesną, zwłaszcza jej słowotwórstwem, problematyka normy językowej,  a także analizy dyskursów specjalistycznych np. polskiego dyskursu parlamentarnego. Jestem czynnym biegłym sądowym w zakresie językoznawstwa polskiego przy Sądzie Okręgowym w Poznaniu.

Aktywnie udzielam się w towarzystwach naukowych m.in. w: Polskim Towarzystwie Językoznawczym, Towarzystwie Miłośników Języka Polskiego, Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk; jestem członkiem redakcji czasopisma „Investigationes Linguisticae”, a także członkiem  Rady Redakcyjnej czasopisma „Slavia Occidentalis”.

Publikacje: a) książki autorskie: O porozumiewaniu się międzyludzkim. Wariant mówiony języka polskiej wspólnoty komunikatywnej: słowotwórstwo, leksyka, składnia, Poznań 2013; Derywaty z przyrostkiem –owicz w języku polskim (doba nowopolska), Poznań 2006; b) książki współredagowane, m.in.: Kształtowanie się wzorców i wzorów językowych, pod red. A. Piotrowicz, K. Skibskiego, M. Szczyszka, Poznań 2009; współredaktor (z M. Gębką-Wolak) numeru tematycznego czasopisma „Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich "IUSTITIA"” (2021, nr 4 (46), s. 172-173) zatytułowanego Językoznawstwo sądowe w praktyce; c. autor ponad 80 artykułów naukowych – wśród nich, np.:

1. M. Szczyszek, Emocje w parlamencie – parlament w emocjach: ujęcie statystyczne. O pro-jekcie słownika polskiego parlamentaryzmu XX wieku (lata 1918–2018), „Prace Języko-znawcze”, 2019, tom XXI, nr 3, ss. 203-218.
2. M. Szczyszek, Prawnie istotne aspekty interpretacji językoznawczej na przykładzie czasownika kontynuować i jego pochodnych – semantyka, użycie, normalizacja, w: Lingwistyka kryminalistyczna. Teoria i praktyka, red. Monika Zaśko-Zielińska i Krzysztof Kredens, ss. 384-421, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, 2019.
3. M. Szczyszek, Prawnie istotne aspekty interpretacji językoznawczej – przykład 2: zakres znaczeniowy leksemu zboczeniec (i czy jest nim homoseksualista?), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, 2021, vol. 28, nr 1, s. 153-170.
4. Szczyszek M., Plagiat jako przedmiot analizy biegłego językoznawcy, „Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich "IUSTITIA"”, 2021, nr 4 (46), s. 212-216.
5. M. Szczyszek (współautorstwo: M. Ogrodniczuk, M. Zawisławska), Indirect relations and frames – toward a deeper semantic analysis of coreference in Polish, w:  Context dependence in language, action and cognition. Proceedings of the 1 st Contex, Cognition and Communication Conference, pod red. P. Grabarczyka i T. Ciecierskiego, seria: Epistemic Studies. Philosophy of Science, Cognition and Mind Wydawnictwa De Gruyter), Wydawnictwo de Gruyter, Berlin 2021.
6. M. Szczyszek, Czy i jak w polskim parlamencie można złapać języka? Czyli o frazeologizmach z komponentem język oznaczających uzyskanie informacji (na podstawie „Korpusu dyskursu parlamentarnego” z lat 1918-2021), „Świat i Słowo”, 2022, vol. 39, nr 2, s. 15-34.
7. Szczyszek M., Dyskurs parlamentarny jako przykład wspólnoty komunikatywnej? Obraz parlamentu oczami parlamentarzystów na tle przemian kulturowych (na podstawie „Korpusu dyskursu parlamentarnego” z lat 1918‑2021), W: Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze. Bliskie otoczenie człowieka. Leksyka, teksty, dyskursy / Kotlarska Irmina, Jurewicz-Nowak Magdalena, Hawrysz Magdalena (red.), 2022, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 113-125, ISBN 978-83-7842-482-6.
8. Szczyszek Michał Leszek, Czy istnieje norma językowa? Między snobizmem i modą a potrzebami języka, "Slavia Occidentalis", 2023, vol. 80, s. 159-167. DOI:10.14746/so.2023.80.15.
9. Szczyszek Michał Leszek, Prawnie istotne aspekty interpretacji językoznawczej – przykład 4: etapy analizy lingwistycznej w opinii biegłego w sprawie o podszywanie się pod komornika: ustalanie autorstwa teksów, w: Człowiek - język - prawo. Studia legilingwistyczne, pod red. Piosik Łukasz, Łapa Romana, Graf Magdalena, 2023, Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", s. 271-288, ISBN 978-83-67305-17-4
10. Szczyszek Michał Leszek, W każdym mieście jest „Sowa i Przyjaciele” O czym się mówi w polskim parlamencie, mówiąc o ośmiorniczkach, pasztetach, kiełbasach, bigosach…?, w: Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, cz. 9, pod. red. Święcicka Małgorzata, Peplińska Monika, 2024, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, s. 215-232, ISBN 978-83-8018-602-6.