Projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki PRELUDIUM BIS 2Pamięć kulturowa a serbski dyskurs emancypacyjny w tekstach autobiograficznych kobiecego autorstwa

Biało-czerwona flaga i godło Polski

Pełen tytuł projektu: Pamięć kulturowa a serbski dyskurs emancypacyjny w tekstach autobiograficznych kobiecego autorstwa (XIX-XX wiek)

Kierowniczka projektu: prof. UAM dr hab. Magdalena Koch

Wykonawczyni projektu: mgr Natalia Panas

Nr projektu: 2020/39/O/HS2/02719

Kwota finansowania: 410 822 PLN

Okres trwania projektu: 2021-2025

Projekt jest poświęcony przebadaniu relacji między (re)konstruowaną współcześnie w serbskich środowiskach kobiecych pamięcią kulturową a serbskim dyskursem emancypacyjnym, który obecny jest w niedostatecznie jeszcze zbadanych tekstach autobiograficznych kobiecego autorstwa, powstających od końca XIX do połowy XX wieku. Teksty te to głównie dzienniki, pamiętniki, (auto)biografie, a ich autorki były literatkami, nauczycielkami, żołnierkami, lekarkami i aktywistkami społecznymi.
Autorki oraz ich teksty dopiero teraz są odzyskiwane dla szerszego obiegu literackiego i naukowego. Podkreślić jednak należy, że za życia miały istotny wpływ na kształtowanie serbskiej rzeczywistości społeczno-kulturowej.

Celem projektu jest zatem uzupełnienie tego brakującego ogniwa kulturowej historii kobiet w Serbii i zbadanie mało dotąd znanych tekstów oraz wskazanie ewolucji procesów związanych z emancypacją twórczą autorek.  W projekcie zostanie zrekonstruowany proces budowania pozycji kobiet w przestrzeni publicznej. Ważne będzie też uzupełnienie istniejącego już kanonu kulturowego o autobiograficzne narracje, które mogą skorygować obraz serbskiej pamięci zbiorowej.

Analizy tekstów zostaną przeprowadzone w nurcie krytyki feministycznej. Do badań warstwy literackiej zostaną wykorzystane koncepcje strategii narracyjnych „autobiograficznego trójkąta” oraz metody interpretacyjne teorii narracji. Niezbędne będzie również dotarcie do unikatowych materiałów źródłowych, które czekają w archiwach, i wykorzystanie metod badań archiwalnych. Narzędzia z dziedziny historii (mikrohistoria, historia egzystencjalna i niekonwencjonalna) będą użyteczne ze względu na rekonstrukcję losów kobiet z danego okresu oraz traktowanie tekstów autobiograficznych jako źródeł wiedzy o sytuacji dziejowej. Dla odczytania kontekstu kulturowo-historycznego nadrzędna będzie perspektywa historii kobiet (herstory).

Nowatorskość podjętego tematu leży też w ukazaniu przemian koncepcji podmiotu i ewolucji pozycji literackiej autorek. Odzyskiwanie tej części pamięci kulturowej i włączenie do niej treści, którą tworzyły kobiety, to proces powolny, a niniejszy projekt ma szansę być jego istotnym elementem. W związku z tym zostanie przeprowadzona próba udzielenia wyczerpującej odpowiedzi na postawiony problem: w jakiej korelacji funkcjonuje dyskurs emancypacji kobiet z kulturą pamięci.