Stefania Zahorska. Pisma filmowe

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2021

Wybór, wstęp i opracowanie naukowe Małgorzata Hendrykowska.

W ogromnym i różnorodnym dorobku Stefanii Zahorskiej (1889-1961) obejmującym działalność literacką, reportaże, publikacje z zakresu historii sztuki, filozofii, literatury, socjologii... poczesne miejsce zajmuje refleksja teoretyczno- i krytycznofilmowa. O filmie pisała od roku 1927 niemal do końca życia; ostatnia recenzja filmowa opublikowana w Londynie nosi datę 1953. Stefania Zahorska była najwybitniejszym krytykiem filmowym dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Składa się na to nie tylko jej talent literacki, krytyczny, niezależność i bezkompromisowość sądów, ale przede wszystkim erudycja, głębokie i rozległe wykształcenie.
Analizując film, dostrzegała dużo więcej niż tylko obraz obecny na ekranie. Przez ponad dziesięć lat była stałą recenzentką „Wiadomości Literackich”, w których zrecenzowała ponad 500 filmów. Problematykę filmową wprowadziła także do wielu innych czasopism społecznokulturalnych i literackich. Interesowała się także refleksją nad filmem na poziomie naukowym, czego świadectwem jest jej wystąpienie na Zjeździe Filozoficznym w Warszawie w roku 1927. Jako wykładowca (od 1921 roku) Wolnej Wszechnicy Polskiej wprowadziła film do programu wykładów z zakresu sztuki. Temperament i powołanie dydaktyka widać zresztą wyraźnie w tych jej tekstach, w których przybliża czytelnikowi np. filmową awangardę. Recenzje filmowe pisała także na łamach prasy emigracyjnej w Paryżu i Londynie.
Wydanie krytyczne całości niezmiernie wartościowych poznawczo prac filmowych Stefanii Zahorskiej odsłania jej niezwykle nowoczesny sposób patrzenia na dzieło sztuki filmowej, które autorka recenzji, analiz i esejów, a nawet materiałów interwencyjnych widzi w szerokich kontekstach społecznych, kulturowych i politycznych ćwierćwiecza kultury polskiej w kraju i na obczyźnie.