Agata Stankowska, Światopogląd metafory. Spory o przenośnię w dwudziestoleciu międzywojennym

Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 2024

Tom poświęcony jest przenikającym się sporom o przenośnię w dwudziestoleciu międzywojennym i dotyczy jednego z najważniejszych zjawisk z zakresu poetyki historycznej okresu. Tezy Peipera, czyniące z metafory nie tylko najważniejszy trop w sensie lingwistycznym, ale też kluczową figurę epistemologiczną nowoczesnej świadomości, podnoszone były – przekształcane, rozwijane, odrzucane – przez przedstawicieli wszystkich ważnych nurtów i pokoleń literackich epoki. W dysputach brali udział zarówno przedstawiciele pierwszej Awangardy, jak i Drugiej Awangardy, przeciwnicy i zwolennicy mowy utrudnionej, miłośnicy wyobraźni poetyckiej i krytycy autonomii liryki. Formułując sądy na temat metafory, poeci i krytycy odpowiadali na kluczowe dla siebie pytania o to, jaka jest społeczna rola literatury, w jaki sposób należy pisać i czym literatura w istocie jest lub czym być powinna. Szkice Irzykowskiego, Peipera, Przybosia, Brzękowskiego, Kurka, Kuncewiczowej, Krzywickiej, Miłosza, Herlinga-Grudzińskiego i innych układały się w wielogłosowy dialog. Stawały się też często zaczynem regularnych polemik, toczonych na łamach czasopism – „Zwrotnicy”, „Linii”, „Wiadomości Literackich”, „Drogi”, „Gazety Artystów”, „Pionu”, „Orki na Ugorze”. Bez znajomości tych tekstów nie sposób poruszać się dziś odpowiedzialnie w gąszczu nowatorskich poetyk dwudziestolecia międzywojennego.